LỜI NÓI ĐẦU
Vào ngày 06/10/2018,tình cờ Thi Nang được đọc bài viết:”NGUYỄN THỊ MINH KHAI và LÊ HỒNG PHONG”
Nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh (6/9/1902 – 6/9/2012) và cũng là 70 năm ngày mất (6/9/1942 – 6/9/2012)
của Tổng bí thư Lê Hồng Phong,hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh đã giới thiệu bài viết của Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng.
Sau đó có [một số bổ sung hoặc hiệu đính nhỏ:do Giáo sư Tiến sĩ,Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Huy Dung (em ruột áp út của Nguyễn Thị Minh Khai)]
đăng lại trên trang facebook của Giáo sư Tiến sĩ,Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Huy Dung.Sau khi đọc xong,tôi vô cùng xúc động và ngưỡng mộ trước
sự hy sinh vì nước vì dân của gia đình Tổng bí thư Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai.Đến ngày 18/10/2018,tôi viết bài thơ Đường luật:
VÔ CÙNG CẢM PHỤC,NGƯỠNG MỘ VÀ THƯƠNG TIẾC NGUYỄN THỊ MINH KHAI!
Ngưỡng mộ nhân tài của núi sông
Rời con giữa buổi cách xa chồng
Hình thon chẳng sợ quân thù đánh
Dáng nhỏ nào e lũ giặc còng
Dũng cảm đương đầu trong ngục thất
Kiên cường đối mặt trước xiềng gông
Vô cùng cảm phục và thương tiếc!
Nguyễn Thị Minh Khai đổ máu hồng
Tôi thấy vẫn chưa đủ về công lao to lớn và sự hy sinh cao cả của hai vị anh hùng Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai.
Do đó,tôi nghiên cứu thêm về lịch sử Cách mạng Việt Nam và vào ngày 12/12/2018,tôi xin phép Thầy Nguyễn Huy Dung cùng với gia đình Thầy
và Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng cho tôi được phỏng theo bài viết nêu trên để viết:”TẤM GƯƠNG TRUNG LIỆT DIỄN CA” này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn:
- Hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh,Giáo sư Tiến sĩ,Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Huy Dung và Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng
Với lời thơ giản dị và mộc mạc,tôi hy vọng sẽ giúp cho quý độc giả hiểu được ít nhiều về quá trình hoạt động Cách mạng
của hai vị anh hùng Lê Hồng Phong và Nguyễn Thị Minh Khai.
Thành phố Hồ Chí Minh,ngày 08/04/2019
Tác giả: Phạm Văn Náng
Bút danh: Thi Nang
001.Thực dân Pháp ngang tàng bạo ngược
Chúng điều binh xâm lược nước ta
Quân thù giày xéo sơn hà
Gây ra thảm họa xót xa não lòng
Người Việt Nam xung phong chiến trận
Nhìn quê hương uất hận dâng trào
Chung lưng đấu cật đồng bào
Biết bao nhiêu giọt máu đào tuôn rơi!
Nguyễn Tất Thành đành rời xứ sở
010.Đã lên đường chẳng sợ nguy nan
Luôn luôn vững chí bền gan
Quyết tâm giải phóng giang san quê nhà
Ra hải ngoại bôn ba xuôi ngược
Tìm con đường cứu nước cứu dân
Gia công nỗ lực góp phần
Đem tài đuổi giặc,xả thân giúp đời.
Nguyễn Huy Bình chuyển nơi cư trú
Từ Hà Nội vào ngụ ở Vinh
Tận tâm chăm sóc gia đình
020.Trọn lòng chung thủy,vẹn tình sắt son
Đậu Thị Thư sinh con gái cả
Thêm niềm vui rộn rã trong nhà
Hài nhi bên cạnh mẹ cha
Trước tên là Vịnh sau là Minh Khai
Thời niên thiếu miệt mài học tập
Bàn tay thon xách cặp đến trường
Thân hình nhỏ nhắn dễ thương
Hồn nhiên trên nẻo quê hương đi về
Thầy Trần Phú không nề khó nhọc
030.Rất nhiệt tình dạy học hăng say
Quan tâm giáo dục Minh Khai
Theo đường Cách mạng tương lai huy hoàng.
Càng lớn càng đoan trang thùy mị
Tháng ngày qua dáng mĩ miều thêm
Từng đêm giấc ngủ êm đềm
Cận kề cha mẹ đầy niềm hân hoan.
Thấy đồng bào gian nan khổ sở!
Ở nhiều nơi cửa vỡ nhà tan!
Buồn thay!Pháp chiếm giang sơn
040.Lòng đầy phẫn uất căm hờn sục sôi
Ngẩng trông trời mây trôi lơ lửng
Cúi nhìn đất Người đứng nghĩ suy
Minh Khai cương quyết ra đi
Đâu màng mưa nắng,sá gì gió sương!
Mười sáu tuổi lên đường Cách mạng
Mong đêm tàn rực sáng ban mai
Vượt qua bể khổ trần ai
Xiềng gông không sợ,chông gai chẳng nề
Suốt năm dài bộn bề công việc
050.Dấn thân vào nào tiếc tuổi xanh
Phong trào vận động đấu tranh
Nhân dân hưởng ứng nhiệt thành tham gia
Minh Khai rất thiết tha yêu nước
Vào Đảng Tân Việt được vài năm
Chung lòng chống giặc ngoại xâm
Thường xuyên luyện chí rèn tâm kiên cường
Rồi bí mật lên đường xuất ngoại
Đã giả trai chẳng ngại ngần chi
Chuyến tàu Trung Quốc chở đi
060.Sang nơi Hương Cảng thoát ly gia đình
Mang nặng trong lòng tình xứ sở
Ngắm vầng trăng sáng ở phương xa
Bồi hồi nhớ mẹ thương cha
Nhớ em đang ngụ quê nhà đợi trông
Làm ở Văn phòng Đông Phương Bộ
Chẳng nề hà cực khổ gian nan
Chỉ mong dân hết cơ hàn
Muôn nhà thoát cảnh lầm than khốn cùng.
Giữ vững lòng kiên trung son sắt
070.Nguyễn Ái Quốc dìu dắt Minh Khai
Ngày ngày luyện đức rèn tài
Trau dồi lý luận,mê say học hành
Về phương pháp đấu tranh chính trị
Và kinh nghiệm tích lũy của Người
Minh Khai tạc dạ từng lời
Tận tâm để giúp cho đời bình yên
Nhận công tác tuyên truyền vận động
Cùng vùng lên giải phóng non sông
Biểu tình,bãi khóa,đình công
080.Hội viên phụ nữ xung phong đi đầu
Không e ngại dãi dầu mưa nắng
Liên lạc qua những chặng đường dài
Coi thường nguy hiểm chông gai
Nối liền tổ chức trong ngoài nước ta
Tình quê hương đậm đà tha thiết
Tình đồng chí đất Việt thân yêu
Minh Khai nỗ lực sáng chiều
Ra công huấn luyện cho nhiều học viên
Thành cán bộ trung kiên của Đảng
090.Trở nên người Cách mạng ngoan cường
Sẵn sàng dấn bước lên đường
Xông pha lửa đạn tiền phương diệt thù
Làm công tác mặc dù khổ ải
Nhưng lòng Người chảng ngại gian lao
Hoàn thành nhiệm vụ được giao
Minh Khai được kết nạp vào Đảng ta
Nàng vẫn còn bôn ba viễn xứ
Thường tiếp thu ngoại ngữ rất nhanh
Ngày đêm tranh thủ học hành
100.Tinh thông tiếng Pháp,tiếng Anh,tiếng Tàu
Trong gian khó cùng nhau nỗ lực
Nguyện chung lòng hợp sức vượt qua
Quên mình để cứu nước nhà
Kề vai sát cánh tham gia góp phần
Nguyễn Ái Quốc ân cần giảng giải:
“Làm Cách mạng không ngại truân chuyên
Trui rèn ý chí trung kiên
Trau dồi đạo đức,thường xuyên sửa mình
Quyết chẳng sợ hy sinh gian khổ
110.Hãy vùng lên đánh đổ thực dân
Sẵn sàng vì nước xả thân
Luôn luôn giữ vững tinh thần xông pha
Phải sáng suốt nhìn xa trông rộng
Cùng chung tay giải phóng sơn hà
Không nề bão táp phong ba
Noi gương sáng của ông cha ngàn đời”
Minh Khai thấm thía lời Người dạy
Khắc vào tâm lẽ phải điều hay
Vừa làm vừa học hăng say
120.Vì dân vì Đảng đêm ngày gắng công.
Thuở ấy,Lê Hồng Phong cảm khái
Tiếng bom Phạm Hồng Thái vang lên
Làm cho rạng rỡ họ tên
Anh hùng ám sát toàn quyền Meclanh
Tiếc việc nước chưa thành bạn mất
Khiến lòng người chồng chất đau thương
Hồng Phong dấn bước dò phương
Rời Tâm Tâm Xã,tìm đường đấu tranh
Gặp Lý Thụy [1]đồng hành hoạt động
130.Được kết nạp vào “Cộng sản đoàn”
Đêm ngày vất vả lo toan
Hồng Phong hoàn tất chu toàn việc chung
Nơi Quảng Châu,anh hùng tương ngộ
Đã trải nhiều gian khổ không nao
Kiên tâm để cứu đồng bào
Cơ duyên gặp gỡ trời cao an bài
Nguyễn Ái Quốc hằng ngày huấn thị
Lê Hồng Phong luyện chí rèn tâm
Thời gian thấm thoát hai năm
140.Nhìn về Tổ quốc xa xăm nhói lòng
Rồi Đảng cử Hồng Phong đi học
Vượt qua bao đèo,dốc,suối,sông
Đến Trường Đại học Phương Đông
Ở Nga,ra sức gắng công học hành
Về chính trị nhiệt thành lĩnh hội
Về không quân rất đỗi tự hào
Còn đang nghiên cứu nâng cao
Quê nhà lâm cảnh máu đào tuôn rơi
Cơ sở Đảng nhiều nơi bị vỡ
150.Địch truy tìm bắt bớ Ủy viên
Nhiều đồng chí xuống cửu tuyền
Hay vào ngục thất ở miền trần gian
Trong lúc lũ tham tàn đày ải
Hồng Phong từ hải ngoại quay về
Trăm công nghìn việc bộn bề
Hết lòng phụng sự cho quê hương mình
Dù tính mạng hy sinh chẳng sợ
Xây dựng lại cơ sở Đảng ta
Công to đối với nước nhà
160.Trong thời kỳ ấy rất là gian nan.
Cùng lúc đó,tâm can quặn thắt
Mật thám Anh đã bắt Minh Khai
Anh thư lâm cảnh tù đày
Chịu nhiều đau đớn,đắng cay,phũ phàng
Nơi Quảng Châu không màng khổ sở
Trong nhà giam chẳng sợ xiềng gông
Dù thù tra tấn,cùm,còng
Vẫn luôn vững chí bền lòng không khai
Ba năm dài,đêm ngày khốn khó
170.Nhờ “Cứu tế đỏ” có từ tâm
Minh Khai thoát cảnh giam cầm
Ở nơi Thượng Hải âm thầm may thuê
Mỗi tối trông về quê man mác
Tìm đường để liên lạc Đảng ta
Sớm chiều thường hỏi dò la
Rồi cùng đồng chí bôn ba xứ người
Nở nụ cười vui tươi thân thiết
Qua bao ngày mải miết chờ mong
Minh Khai gặp gỡ Hồng Phong
180.Cả hai cảm thấy trong lòng xôn xao
Chàng “để ý” má đào tươi tắn
Nhìn thân nàng nhỏ nhắn,tay thon
Long lanh đôi mắt to tròn
Tính tình cương nghị,lòng son kiên cường
Duyên tao ngộ trên đường viễn xứ
Chàng “phải lòng” thục nữ dễ thương
Cùng nhau đang sống tha phương
Tình yêu chớm nở tỏa hương ngọt ngào.
Nàng thấy chàng thân cao,mắt sáng
190.Vầng trán rộng,hình dáng đẹp trai
Là người có đức,có tài
Mặt mày tuấn tú,bàn tay chai sần
Trải mấy năm chuyên cần làm thợ
Biết đâu là duyên nợ ba sinh?
Trao lời gửi ý chân tình
Tận tâm vì nước,hết mình vì dân
Lúc xã giao ân cần hòa nhã
Khi hài hước rộn rã niềm vui
Sẻ chia cay đắng ngọt bùi
200.Dựng xây hạnh phúc,đẩy lùi khổ đau
Thường làm cho tươi màu cuộc sống
Được nhiều người quý trọng mến thương
Nàng yêu người bạn đồng hương
Nghe lòng lưu luyến vấn vương đêm ngày
Đứng trước chàng,nàng hay e lệ
Càng rụt rè càng dễ thương sao!
Hây hây ửng đỏ má đào
Lời vàng ý ngọc khắc vào trong tâm.
Chàng đã gặp tri âm tri kỷ
210.Từng canh dài suy nghĩ nhớ nhung
Thuyền quyên kề cận anh hùng
Một lòng son sắt thủy chung đợi chờ.
Lễ kết hôn đơn sơ giản dị
Nồng ấm tình đồng chí thân yêu
Vui vầy một bữa cơm chiều
Đậm đà,tươm tất hơn nhiều ngày qua
Thêm kẹo,lạc rang và thuốc lá
Trong ngày vui rộn rã nói cười
Minh Khai hớn hở xinh tươi
220.Hồng Phong thắm thiết yêu người cùng quê
Hoàng Văn Nọn khi về hơi trễ
Hỏi: “Minh Khai biết lễ gì không?”
Cô dâu sắc mặt ửng hồng
Lắc đầu bẽn lẽn mà không trả lời.
Lễ thành hôn ở nơi Thượng Hải
Vượt đường dài chẳng ngại xa xôi
Hai Người xứng lứa vừa đôi
Vài ba đồng chí cùng ngồi kề bên
Hà Huy Tập đứng lên,tuyên bố:
230. “Kể từ khi tao ngộ đến nay
Duy[2],Vương[3]:gái sắc,trai tài
Tâm đầu ý hợp bao ngày tương thân
Đảng còn nghèo,đang cần bảo mật
Nên làm hôn lễ thật đơn sơ
Từ đây kết tóc xe tơ
Cho anh chị thỏa ước mơ của mình
Kề cận nhau thắm tình đồng chí
Nghe đượm đà mỗi ý,từng câu
Chúc mừng chú rể cô dâu
240.Trăm năm hạnh phúc,bền lâu,nồng nàn”
Không có rượu,không đàn,chẳng hát
Thế mà lòng dào dạt vui tươi
Quây quần ấm áp tình người
Trao nhau ánh mắt nụ cười hân hoan.
Rồi Minh Khai lo toan quốc sự
Cùng Hồng Phong được cử sang Nga
Kề vai vượt nẻo đường xa
Hoàng Văn Nọn cũng tham gia đồng hành
Ba đồng chí nhiệt thành hăng hái
250.Luôn bền gan chẳng ngại phong ba
Dù thân tuyết phủ sương sa
Nhưng lòng vẫn nhớ quê nhà,nhân dân.
Tham dự đại hội lần thứ bảy[4]
Qua mấy kỳ rồi lại diễn ra
Những ngày ở Matxcơva
Minh Khai với bí danh là Phan Lan
Tham luận trên diễn đàn viễn xứ:
“Về vai trò phụ nữ đấu tranh
Tràn đầy khí thế tuổi xanh
260.Ước ao cuộc sống yên lành ấm no
Mong nước nhà tự do,độc lập
Cùng nhân loại ở khắp trần gian
Chống quân đế quốc tham tàn
Cho đời hạnh phúc,giang san thái hòa”
Được bè bạn gần xa cảm mến
Lúc Minh Khai đã đến Liên Xô
Tương phùng ở chốn thủ đô
Thắm tình đồng chí khi vô nơi này.
Hồng Phong cũng hăng say diễn thuyết:
270. ” Về Xô Viết Nghệ Tĩnh can trường
Phong trào Cách mạng Đông Dương
Đảng ta nhẫn nại kiên cường tiến lên”
Đã gây tiếng vang trên thế giới
Được nhiều người phấn khởi mến yêu
Trong tâm đọng lại bao điều
Bao nhiêu dặm thẳm bấy nhiêu nghĩa tình.
Sau khi xét quá trình hoạt động
Đại hội bảy [5]trông rộng nhìn xa
Bấy giờ công nhận Đảng ta
280.Góp phần phát triển tạo đà vươn cao.
Đã trải qua phong trào cộng sản
Hồng Phong được bè bạn hân hoan
Và bầu đại biểu trung can
Nên chàng đắc cử vào Ban Chấp hành[6]
Với chức danh Ủy viên chính thức
Hồng Phong càng nỗ lực xông pha
Nâng cao vị thế nước nhà
Gia tăng uy tín Đảng ta bội phần
Những ngày tháng chàng gần gũi vợ
290.Trong thời gian đang ở nước Nga
Cùng đoàn đại biểu Đảng ta
Chuyến tàu chở họ lướt qua dặm trường
Vượt rừng cây bạch dương,thân thẳng
Vỏ màu trắng từng mảng bong ra
Tha hồ ngắm cảnh phương xa
Biết bao tình nghĩa đậm đà bên nhau!
Thanh thản xem sắc màu cuộc sống
Thảo nguyên xanh trải rộng mênh mông
Khắc ghi kỷ niệm vào lòng
300.Trên đường diệu vợi vợ chồng cùng đi
Khi đến Xi-bê-ri xa ngái
Mấy ngày qua đi lại an toàn
Hai đoàn Việt,Pháp liên hoan
Bữa cơm thân mật dâng tràn niềm vui
Cùng sẻ chia ngọt bùi hiện có
Để xua tan gian khó bao ngày
Vợ chồng ứng tác chung bài
Hồng Phong phổ nhạc,Minh Khai đặt lời
Chính phủ Nga giúp Người tấn tới
310.Cho Minh Khai cùng với Hồng Phong
Sau khi đi nghỉ hè xong
Về trường Đại học Phương Đông học hành
Những ngày đêm an lành tháng hạ
Thời gian thoải mái đã trôi qua
Thu về trên đất nước Nga
Khiến Người chạnh nhớ quê nhà thân thương
Hồng Phong đến nhà trường đón vợ
Cùng nhau đi dạo ở công viên
Nghe lòng tự tại an nhiên
320.Đây là khoảnh khắc bình yên trong đời
Trên ghế đá gần nơi bồn nước
Hai Người ngồi ngắm trước nhìn sau
Phút giây kề cận bên nhau
Thắm tình son trẻ,tươi màu tuổi xanh
Chàng cẩn thận rút nhanh tờ giấy
Gấp làm tư in mấy chữ Nga
Từ trong túi áo khoác ra
Chuyển giao cho vợ để mà báo tin
Khi đọc xong,nàng nhìn thật kỹ
330.Lê Hồng Phong đã ký tên vào
Những dòng đậm nét đẹp sao!
Giấy mời vừa được chàng trao tay nàng
Phan Lan đã sẵn sàng tư thế
Dự Đại hội Quốc tế Thanh niên
Với đồng chí ở trăm miền
Đến Nga là dịp đảng viên tương phùng
Nguyễn Ái Quốc cũng cùng tham dự
Chính Người đã đề cử Phan Lan
Tinh thần phấn khởi lạc quan
340.Nên nàng lo liệu chu toàn việc công
Sau khi tiến hành xong đại hội
Dù thời gian cứ vội trôi qua
Vẫn còn học ở trường Nga
Minh Khai tích cực tham gia viết bài
Vững niềm tin tương lai xán lạn
Nói về Đảng cộng sản thân thương
Góp công dẫn lối soi đường
Giúp cho phụ nữ kiên cường đấu tranh.
Năm ấy ở trong thành phố lạnh
350.Vào mùa đông trắng cảnh tuyết sa
Từng đêm giá rét cắt da
Minh Khai một dạ thiết tha thương chồng
Và xót Nọn là đồng chí tốt
Nén vào tâm chẳng thốt nên lời
Quê người đất khách xa khơi
Vượt qua sóng gió trong đời bao phen
Nàng đan chiếc áo len cho Nọn
Tấm lòng nhân trước ngọn gió đông
Rồi nàng cũng tặng Hồng Phong
360.Một khăn quàng cổ giúp chồng ấm thân
Minh Khai đã ân cần hỗ trợ
Chi tiền dành dụm thưở may thuê
Mặc dù công việc bộn bề
Vẫn lo chu đáo không hề thở than
Nọn quý áo nên chàng giữ mãi
Sau nhiều năm tặng lại Bảo tàng [7]
Trong lòng nghĩa nặng còn mang
Càng nhìn kỷ vật chàng càng nhớ ơn…
Đã trải qua nhiều cơn lạnh giá
370.Lê Hồng Phong vội vã lên đường
Đem tài phụng sự quê hương
Minh Khai học tiếp trong trường nước Nga
Tình vợ chồng đậm đà thân thiết
Bấy giờ đành ly biệt đôi nơi
Nàng còn ngụ chốn mù khơi
Chàng về nước Việt trong thời chiến tranh
Người ở lại thân hành vượt khó
Kẻ ra đi sương gió lạnh lùng
Nhìn nhau hẹn buổi tương phùng
380.Ngày đêm mong đợi vô cùng nhớ thương
Hồng Phong luôn kiên cường nhẫn nại
Khi Minh Khai trở lại quê nhà
Chung lòng hợp sức xông pha
Trải qua bão táp phong ba rất nhiều
Được đồng chí tin yêu nhất trí
Bầu nàng vào Xứ ủy Nam Kỳ
Minh Khai nỗ lực kiên trì
Thăm từng cơ sở chân đi mỏi nhừ
Nàng phụ trách Bí thư Thành ủy [8]
390.Cùng đồng chí bền bỉ giúp nhau
Vượt qua gian khó khổ đau
Gánh thêm Nhà máy đóng tàu Ba Son
Đã nhiều việc lại còn thêm nữa!
Kiêm Công ty xe lửa Sài Gòn
Hết mình phục vụ nước non
Chung tay góp sức làm tròn việc công
Vào thuở ấy,má hồng tươi sắc
Kiểu Phúc Kiến,nàng mặc hằng ngày
Sau lưng bím tóc buông dài
400.Một rèm tóc xén trên mày liễu xinh
Đã sẵn sàng quên mình cứu nước
Luôn dấn thân tiến bước giúp đời
Vợ chồng phải ở hai nơi
Giữ gìn bí mật,không rời xa dân
Lâu lâu có một lần tụ hội
Bàn việc xong,nàng vội đi ngay
Tương phùng rồi lại chia tay
Người đi kẻ ở phân hai dặm trường
Căn buồng nhỏ đặt giường bố hẹp
410.Ở miền Nam “Đất Thép Thành Đồng”
Nơi làm việc của Hồng Phong
Bền gan vững chí chung lòng đấu tranh
Minh Khai rất trung thành với Đảng
Là Ủy viên Cách mạng kiên cường
Xả thân bảo vệ quê hương
Hết lòng hết sức yêu thương đồng bào
Đã lãnh đạo phong trào phát triển
Vì non sông,cống hiến trí tài
Trải qua suốt mấy năm dài
420.Sáng chiều làm việc miệt mài say mê
Chỉ đạo nhiều vấn đề đúng lúc
Mười Cúc [9]rất cảm phục Minh Khai
Đức tài vẹn vẽ cả hai
Nói ba thứ tiếng nước ngoài tinh thông
Cùng Hồng Phong ở trong Nam Bộ
Lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương
Từ thành phố đến ruộng nương
Đảng đang chỉ lối dẫn đường dân ta
Đương đầu chiến tranh và phát xít
430.Phòng chống lũ Trốt-kít chui vào…
Minh Khai chẳng quản gian lao
Đấu tranh quyết liệt,không nao núng lòng
Nàng đã cùng với chồng chuẩn bị
Văn kiện cho hội nghị thành công
Kề vai sát cánh Hồng Phong
Tận tâm phục vụ non sông của mình
Dự nhiều buổi mít tinh không ngại
Nàng là diễn giả tại Sài Gòn
Sáng ngời một tấm lòng son
440.Minh Khai xuất sắc làm tròn việc chung
Mùa xuân ấy vô cùng khổ ải
Lúc nàng sinh con gái đầu lòng
Bấy giờ đang cách xa chồng
Âm thầm chịu đựng mà không trách chàng
Càng nghĩ lại nàng càng lưu luyến
Đặt tên con: Lê Nguyễn Hồng Minh
Dù cho “vượt cạn” một mình
Vẫn không quên được bóng hình Hồng Phong
Giữa buổi nhớ thương chồng xa cách
450.Nàng qua nhiều thử thách gian lao
Quân thù khủng bố đồng bào
Dã man đàn áp phong trào của ta
Lòng Minh Khai xót xa,quặn thắt
Khi hay tin Pháp bắt giam chồng
Thương chồng đang bị cùm,còng
Cùng nhiều đồng chí ở trong Nam Kỳ
Đã mấy lần suy đi nghĩ lại
Nàng không hề quản ngại nguy nan
Do cần bảo mật phòng gian
460.Nên không gặp mặt để an ủi chàng
Mà chỉ nhờ người mang quà bánh
Gởi cho chàng giữa cảnh lao lung
Xiềng gông trói buộc anh hùng
Khiến cho thiếu phụ vô cùng nhớ thương.
Minh Khai vẫn kiên cường hoạt động
Đảng chủ trương mở rộng phong trào
Tuyên truyền vận động đồng bào
Chống quân phát xít sắp vào Đông Dương
Chống Bảo Đại còn đương tại vị
470.Triều nhà Nguyễn vận khí suy tàn
Chống phe phản động dã man
Gây ra bao cảnh lầm than đọa đày.
Nàng trải qua tháng ngày gian khó
Nhìn Hồng Minh,lệ nhỏ đôi dòng
Thương con rồi lại nhớ chồng
Cắn răng chịu đựng,nghe lòng xót xa
Nhiều nhiệm vụ rất là quan trọng
Nên Minh Khai phải sống xa con
Mặc dù thân thể héo hon
480.Nhưng nàng vẫn giữ lòng son sáng ngời
Hôm ấy,nàng rối bời đầu óc
Dùng tã dày để bọc hài nhi
Trao con cho bạn bế đi
Bùi ngùi trước phút chia ly đoạn trường
Xe thổ mộ trên đường rải đá
Nàng nhìn theo tím cả hoàng hôn
Con về Bà Điểm,Hóc Môn
Nương nhờ cơ sở ở thôn Vườn Trầu
Nàng không ngại dãi dầu sương gió
490.Đã bền gan vượt khó bao lần!
Cải trang thành một nông dân
Dấn thân vào nẻo đường trần chông gai
Lúc ban mai,Minh Khai đã đến
Cơ sở mới ở bến Bình Đông
Nào hay bại lộ việc công
Nên nàng bị bắt,đau lòng xiết bao!
Pháp đã giam nàng vào bốt giặc
Chúng khảo tra Năm Bắc [10]máu sa
Chịu đòn nát thịt tan da
500.Quân thù tra tấn rất là dã man
Như “máy bay lên sàn” sởn gáy
Hoặc đóng đinh vào mấy ngón tay…
Nàng luôn cương quyết không khai
Dù cho quằn quại hình hài đớn đau
Mật thám Pháp nhìn nhau thoái chí
Giải nàng sang Phú Mỹ,Sài Gòn
Kiên cường giữ vẹn lòng son
Ngày nào còn sống là còn đấu tranh
Lấy máu nàng viết thành tứ tuyệt [11]
510.Đã nêu cao khí tiết anh tài
Hiên ngang đứng giữa trần ai
Trải qua ngục thất chông gai không sờn
Nuốt căm hờn để rèn chí khí
Dù thân nàng đang bị xiềng gông
Vẫn luôn son sắt một lòng
Ngùi ngùi nhớ trẻ thương chồng thiết tha
Giặc Pháp muốn tìm ra duyên cớ
Khi biết nàng là vợ Hồng Phong
Chúng cho Năm Bắc gặp chồng
520.Để xem duyên thắm tình nồng thực hư
Hòng moi được tâm tư tình cảm
Trong lòng người can đảm kiên trung
Pháp dùng thủ đoạn hỏi cung
Bày mưu tính kế vô cùng hiểm sâu
Hai vợ chồng bấy lâu cách trở
Cùng nhau gặp lại ở lao tù
Dằn lòng trước mặt quân thù
Giả vờ xa lạ,mặc dù thân thương
Thằng Tây lai am tường tiếng Việt
530.Hỏi: “Hai Người quen biết nhau không?”
Minh Khai một mực cùng chồng
Trả lời “không biết” để phòng sài lang
Thằng Tây lai sỗ sàng tức giận:
“Sao chúng mày chẳng nhận nhau đi!
Bọn tao cho phép hài nhi
Vào thăm bố mẹ còn gì vui hơn”.
Mặc quân thù nổi cơn thịnh nộ
Hai vợ chồng vẫn cố thản nhiên
Tỏ ra mặt lạnh như tiền
540.Đẩy lùi thái độ cửa quyền của Tây
Giặc thất bại chua cay nhăn nhó
Hai Người đã đối phó thành công
Tình riêng nén chặt vào lòng
Làm sao hiểu được? Đừng hòng moi ra!
Hồng Phong nhớ buổi xa lìa vợ
Rời nhau lần cuối ở Hóc Môn
Chàng qua sóng gió dập dồn
Nàng còn trú ngụ trong thôn Vườn Trầu
Nhìn vợ hiền,chàng âu lo quá!
550.Giữa tháng ngày nàng đã mang thai
Hồng Phong vội hỏi Minh Khai
“Khi em sinh nở nhờ ai đỡ đần?”
Nàng ân cần trả lời nhỏ nhẹ:
“Em tin vượt cạn sẽ vuông tròn
Nương nhờ cô bác bà con
Anh đừng lo nghĩ héo hon cả người”
Trước phút rời xa,chàng dặn vợ:
“Sau khi em sinh nở yên lành
Chuyển vài dòng chữ cho anh
560.Từng ngày mong nhớ,từng canh ngóng chờ”
Nàng đã viết lá thơ đem gởi
Thế mà vẫn chưa tới tay chồng
Tình cờ,ở chốn hỏi cung
Cô Trinh [12]ngầm báo cho Hồng Phong rồi
Thật xót xa khi ngồi kế cận
Vờ không quen không nhận biết nhau
Dù cho trong dạ đớn đau
Nhưng luôn giữ vẹn trước sau một lòng
Minh Khai xót thương chồng khổ sở
570.Bị giặc Tây bắt bớ hai lần
Giam cầm đày đọa tấm thân
Dẫu nguy vẫn giữ tinh thần trung kiên
Lần đầu tiên ở trong nhà đá
Sau nửa năm được thả cho về
Hồng Phong phải trở lại quê
Quân thù quản chế khó bề vãng lai
Lần thứ hai bước vào ngục thất
Lê Hồng Phong nếm mật nằm gai
Làm thơ để tặng Minh Khai
580.Ngầm nhờ người gởi đến tay của nàng
Câu thơ chàng viết trên quạt giấy
Nàng đọc xong bỗng thấy lệ trào
Xót thương một đấng anh hào
Mới ra cửa khám lại vào nhà giam
Bao tháng ngày đồng cam cộng khổ
Dù nguy nan vẫn cố vượt qua
Quân thù tiếp tục khảo tra
Thế mà chúng chẳng tìm ra được gì
Lũ giặc Tây lương tri đã cạn
590.Tòa tiểu hình kết án Hồng Phong
Năm năm phải chịu xiềng gông
Mười năm quản thúc,điều không ai ngờ!
Rồi sau đó rời bờ tách bến
Giặc đưa chàng ra đến biển khơi
Giam vào ngục tối xa vời
Chàng nơi Côn Đảo,nàng nơi Sài Gòn.
Ở trong tù héo hon thể xác
Minh Khai vẫn liên lạc bên ngoài
Qua nhiều sóng gió chông gai
600.Bền gan giữa cảnh tù đày khổ thân
Nàng tìm cách góp phần lãnh đạo
Để cùng nhau kiến tạo phong trào
Chung lòng hợp sức đồng bào
Công đồn chẳng ngại,vượt hào sá chi
Cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ bùng nổ
Quân thù đã khủng bố dã man
Giặc Tây đàn áp bạo tàn
Nhiều người Cách mạng trung can bị đày
Nàng nhiệt tình hăng say cứu nước
610.Pháp không khuất phục được Minh Khai
Chúng liền kết án khổ sai
Buộc nàng phải chịu tù đày chung thân
Để uy hiếp tù nhân cộng sản
Pháp tăng thêm hai án tử hình
Minh Khai trước lúc hy sinh
Nàng đề ra việc tự mình làm ngay
Đã âm thầm viết vài dòng chữ:
“Hứa với anh,em giữ lòng son
Luôn luôn thương nhớ chồng,con
620.Dù cho ngã xuống,không còn gặp anh
Nguyện suốt đời trung thành với Đảng
Mãi là người Cách mạng kiên cường
Mong anh ở chốn khám đường
Trui rèn nghị lực phi thường vượt qua”
Cuộn mảnh giấy nhanh và gọn quá!
Nhét vào điếu thuốc lá vừa xong
Gởi ra Côn Đảo cho chồng
In hình khắc bóng ở trong tim nàng.
Rồi vội vàng gởi lời cảm tạ
630.Những người đồng chí đã nhiệt tình
Bấy lâu nuôi dưỡng Hồng Minh
Ân cần chăm sóc,hết mình giúp nhau.
Thật đớn đau lòng con hiếu thảo
Nàng tước vải quần áo trong tù
Để đan áo gối công phu
Gởi về tặng mẹ cần cù,giỏi giang.
Những cán bộ gan vàng dạ sắt [13]
Đã bị bắt giam ở nhà lao
Khổ thân các bậc anh hào
640.Công to,đức tốt,thanh cao,nhân từ
Ngày ấy,ra ngã tư Giếng Nước [14]
Cùng Minh Khai đứng trước pháp trường
Bị Tây xử bắn thảm thương
Nhiều người cộng sản kiên cường hy sinh.
Trước khi Pháp thi hành bản án
Nàng bình thản diễn thuyết thao thao
Với lòng yêu nước dạt dào
Giúp cho chiến sĩ,đồng bào mình nghe.
Không hề e quân thù đàn áp
650.Nàng nói bằng tiếng Pháp đôi lời
Để Tây thấu hiểu sự đời
Việc làm chính nghĩa của người Việt Nam
Quyết nói cho lũ tham tàn rõ
Còn xâm lược ắt có chiến chinh
Dân ta yêu chuộng hòa bình
Xả thân cứu nước,quên mình đuổi Tây
Nàng ngã xuống,trời mây man mác
Sau khi nêu tội ác quân thù
Từ đây thoát khỏi ngục tù
660.Minh Khai giã biệt nghìn thu nước nhà
Đang tuổi thanh xuân mà vĩnh quyết
Những người con nước Việt anh hùng
Trải qua lắm cảnh lao lung
Nhân dân,đồng chí vô cùng tiếc thương
Hồng Phong ở khám đường Côn Đảo
Chưa nhận được tin báo về nàng
Minh Khai đã xuống suối vàng
Ra đi mãi mãi mà chàng chẳng hay.
Kể từ ngày Minh Khai tạ thế
670.Hy sinh để bảo vệ sơn hà
Hơn mười tháng đã trôi qua
Trưa hè nung nấu đảo xa oi nồng
Lê Hồng Phong ngồi trong ngục thất
Lính Ấn Độ từ đất liền ra
Cùng nhau nói chuyện qua loa
Hồng Phong bỗng hỏi dò la lính này:
“Nữ đồng chí Minh Khai người Việt
Xét xử chưa? Ông biết hay không?”
Vừa khơi lại cảnh đau lòng
680.Vẫn còn in đậm ở trong tâm người
Nhớ Minh Khai lìa đời buổi ấy
Lòng người lính cảm thấy nao nao
Nghiêng mình ngả mũ cúi chào
Trong niềm xúc động nghẹn ngào thốt ra:
“Minh Khai bị người ta xử bắn
Nên bà lớn ắt hẳn mất rồi!”
Hồng Phong nghe kể khúc nôi
Vô cùng đau đớn,bồi hồi tiếc thương.
Chàng trông về quê hương buồn bã,
690.Như là pho tượng đá im lìm
Lặng nghe nhoi nhói con tim
Vợ hiền khuất núi biết tìm nơi đâu!
Bé Hồng Minh ban đầu mất mẹ
Rồi đây ái nữ sẽ mất cha
Thương con nhớ vợ thiết tha
Hồng Phong cảm thấy xót xa trong lòng
Chốn xà lim chàng mong nhớ mãi
Bỗng nhiên kỷ niệm lại tràn về
Nhớ đôi mắt của hiền thê
700.Ở Nga đông đến lạnh tê tái người
Nhớ lúc cùng ngồi nơi ghế đá
Trong công viên thong thả dạo quanh
Bên nhau giây phút yên lành
Viết thơ phổ nhạc tạo thành bài ca…
Qua bao ngày khảo tra,giam giữ
Kiên tâm chịu nhiều thứ cực hình
Nên Hồng Phong đã hy sinh
Tận trung với Đảng,tận tình với dân
Lúc lâm chung ân cần nhắn gởi:
710.”…Nhờ đồng chí nói với Đảng ta
Tới giờ phút sắp đi xa
Hồng Phong chiến đấu,xông pha đến cùng
Vẫn một lòng thủy chung son sắt
Với niềm tin bền chặt vững vàng
Sẽ giành thắng lợi vẻ vang
Tương lai nước Việt huy hoàng,xanh tươi…”
Vô cùng tiếc thương Người Cách Mạng
Suốt cuộc đời vì Đảng vì dân
Luôn luôn giữ vững tinh thần
720.Vào tù ra khám bao lần sá chi
Đã cùng nhau kiên trì vượt khó
Máu anh hùng nhuộm đỏ nhà lao
Hy sinh để cứu đồng bào
Nghìn thu tỏa sáng như sao giữa trời
Sống mãi trong tim người nước Việt
Rạng rỡ danh tuấn kiệt ngàn nơi
Tấm gương trung liệt sáng ngời
728.Nhân dân,chiến sĩ đời đời tri ân.
Tác giả: Phạm Văn Náng
Bút danh: Thi Nang
Viết xong vào lúc 10 giờ 54 phút sáng,ngày 29/3/2019 tại ấp Gò Nổi,xã An Nhơn Tây,huyện Củ Chi,thành phố Hồ Chí Minh (ngày 24/02/2019-năm Kỷ Hợi)
[1] Lý Thụy: là tên của Nguyễn Ái Quốc ở thời điểm đó.
[2] Duy : là tên của Nguyễn Thị Minh Khai ở thời điểm đó
[3] Vương : là tên của Lê Hồng Phong ở thời điểm đó
[4] Đại hội lần thứ bảy: là Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ bảy
[5] Đại hội bảy: là Đại hội bảy Quốc tế Cộng sản
[6] Ban Chấp hành: là Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản
[7] Bảo tàng: là Bảo tàng Cách mạng Việt Nam
[8] Bí thư Thành ủy : Là Bí thư Thành ủy Sài Gòn – Chợ Lớn
[9] Mười Cúc: là tên của nguyên Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh
[10] Năm Bắc : là tên gọi khác của Nguyễn Thị Minh Khai
[11] tứ tuyệt :là hai bài thơ như sau:
- Minh Khai lấy máu mình viết lên cửa xà lim:
Dù đánh dù treo càng cương quyết
Dù kìm,dù kẹp,chẳng sai lời:
“Hy sinh phấn đấu vì nhiệm vụ
Triệt để thực hành chết mới thôi”
- Minh Khai còn lấy máu viết lên tường nhà giam:
Vững chí bền gan ai hỡi ai
Kiên tâm giữ dạ mới anh tài
Thời cuộc đẩy đưa người chiến sĩ
Con đường cách mạng vẫn chông gai
[12] Cô Trinh: là bà mụ đỡ Lê Nguyễn Hồng Minh
[13] là các đồng chí như: Hà Huy Tập,Võ Văn Tần,Nguyễn Văn Cừ (cháu 17 đời của Nguyễn Trải),Nguyễn Hữu Tiến,Phan Đăng Lưu…
[14] ngày 28/8/1941,Minh Khai cùng các đồng chí nêu trên đã bị thực dân Pháp xử bắn tại ngã tư Giếng Nước (nay là trước sân Trung tâm Y tế huyện Hóc Môn,TP Hồ Chí Minh)