An Nhơn Tây! Cố hương hoa gấm,
Quê nội giờ còn thắm tươi không?
Đất bằng nổi sóng đau lòng
Khiến dân làng phải ly hương não nề!
Giờ đây ta nhớ quê khôn tả,
Nhớ năm xưa cây lá xanh xanh,
Lưa thưa nhà ngói nhà tranh,
Con đường đất đỏ quanh quanh trong làng.
Ta lại nhớ mấy hàng tre biếc,
Cơn gió lùa,mấy chiếc lá rơi,
Tre kêu kẽo kẹt từng hồi,
Cung đàn tuyệt diệu của thời yên vui.
Nhớ biết bao!Dây gùi,khóm chuối,
Dăm hàng cam,gốc ổi,thân lê
Mỗi năm mỗi độ hè về,
Lá xanh quả ngọt sum sê cành oằn.
Ôi nhớ quá!Năm căn nhà nhỏ,
Mái tranh nghèo,dù khổ nhưng vui
Biết bao kỷ niệm chôn vùi
Chôn nhau cắt rốn ngậm ngùi nhà ơi!
Xoài trước ngõ,ta chơi thường bữa,
Điều sau nhà tuổi chữa là bao
Nép minh dưới mấy hàng cau,
Đẹp sao cảnh vật một màu thiên nhiên.
Ôi tịch mịch!Cửa thiền rộng mở,
Mùi trầm hương,tiếng mõ bay xa,
Tiếng chuông thong thả ngân nga,
Mõi chiều,mỗi sớm sư già chiếc thân.
Nhớ biết bao!Nhân dân quen thuộc,
Đêm hiểm nghèo ,đèn đuốc thăm nhau
Vui cùng hưởng,khổ cùng đau,
Anh em chung giọt máu đào mà ra.
Nhớ thiếu nữ quê ta tha thướt
Yêu kiều thay!Từng bước chân đi,
Mỗi bước chân,một câu thi,
Thua chi Bao Tự,kém gì Tây Thi.
Nhớ nhạc sĩ lòng ta mến mộ,
Tài đàn như Tư Mã ngày xưa,
Nga nga chí tại rừng thưa,
Dương dương chí tại nước lờ đờ trôi.
Ôi đẹp bấy!Bầu trời buổi sáng,
Mặt chúa xuân ló dạng sau chồi
Vầng hồng soi thắm hoa tươi,
Người thời lao động,chim thời líu lo.
Buồn thay!Những chiều thu ảm đạm,
Ngẫng nhìn trời,mây xám mờ che,
Gió vàng thổi mát làng quê,
Lá vàng tuôn đổ bay về phương nao?
Sực nhớ lại ngày nào chạy loạn
Trung Hòa ta lánh nạn mấy năm
Quê nhà còn được về thăm,
Xuân qua ta chỉ về năm,ba lần
Vì Trung Hòa ở gần làng cũ
Ra đê nhìn cũng đủ thấy quê
Nhưng mà ta vẫn ủ ê
Cửa nhà chật hẹp khó bề làm ăn.
Mỗi khi ta nhìn làn khói trắng,
Từ quê xưa dưới nắng vươn lên,
Than ôi!Ta thấy buồn tênh
Những chiều quê cũ ai quên được nào.
Khói từ bếp bốc cao như thế,
Nhưng ta nào có để ý đâu
Bây giờ nhìn thấy càng sầu,
Càng lo,càng thảm,càng đau đớn lòng.
Vào một buổi chiều đông giá lạnh,
Áng mây chiều nhuộm cảnh buồn ơi!
Tai nghe pháo bắn vang trời,
Ta ra đê ngắm,thôi rồi quê ơi!
“Những thằng đui”hại đời ác quá!
Sao chúng mầy tàn phá quê ta?
Ôi thôi,pháo đã đốt nhà!
Khói đen mù mịt lửa đà bốc cao!
Đứng trên đê lòng đau tựa cắt
Nhìn tro bay nước mắt tuôn sa
Giơ tay hứng lấy tro nhà,
Nhưng tro bay bổng biết là về đâu?
Hỡi nhà ơi,biết bao kỷ niệm!
Giờ đây ta biết kiếm đâu ra?
Dựng nhà công khó mẹ cha,
Thế mà khoảnh khắc nhà đà thành than!
Cây quanh nhà cũng tàn theo lửa,
Vì không người để chữa nhà ơi!
Tay chân ta đã rã rời,
Đứng trông cảnh ấy lòng người đớn đau.
Màn đêm xuống ta vào nhà ngủ,
Nhưng lòng ta ủ rũ,đau đầu
Tiếc nhà,cây cảnh,cau trầu…
Bao nhiêu kỷ niệm gợi sầu bấy nhiêu.
Thế nhưng cảnh tiêu điều là mấy!
Vào sáng xuân trông thấy mà đau
Một đàn xe ủi đuổi nhau
Như con mảnh thú lăn vào quê xưa!
Quê ơi!Đã tỉnh chưa hay ngủ?
Thương quê không có đủ chân tay,
Thương quê không cánh mà bay,
Thương quê đứng đó đêm ngày với ai?
Tiếng máy xe gầm dài rồi dứt,
Cây từ từ ngã gục!Thương thay!
Nghìn năm ai biết một ngày?
Đó cây đã ngã,người đây não nề!
Tiếp theo nhau cây lê,cây bưởi…
Than ôi!Độc bấy lưỡi xe ơi!
Cây ta đang đứng giữa trời,
Dã tâm phá hủy cây nơi đất lành.
Trong chốc lát ngàn xanh vạn cổ,
Thành đất bằng,thành chỗ quạnh hiu.
Nhà ơi!Cây hỡi!Mến yêu,
Bao nhiêu cảnh đẹp,bấy nhiêu mỹ tình.
Cây ngã còn thấy hình cây ngã,
Nhưng hỡi ơi!Mồ mả Tổ Tiên,
Tổ Tiên dạo cảnh cửu tuyền,
Thế mà mồ mả chẳng yên với đời.
Đời loạn lạc khắp nơi dân khổ!
Biết về đâu có chỗ yên lành?
Chiến tranh khốc liệt hoành hành!
Nhà nơi Trung Lập tan tành,quê ơi!
Thân ta nay chân trời góc bể,
Bồng bềnh trôi,ta sẽ về đâu?
Bắc Hà ta ngụ đêm thâu,
Nhìn về quê cũ một màu tối đen.
Chốn Bắc Hà tuy quen lâu đấy,
Nhưng giờ đây ta thấy buồn tênh!
Buồn vì cảnh lá xa cành,
Buồn thân người tựa chỉ mành treo chuông.
Sau ta về Bình Dương tỉnh cũ,
Quận Lái Thiêu vườn phủ nơi nơi
Bình Hòa ta ở qua thời,
Trải xem cảnh vật xanh tươi hữu tình.
Đây rừng vườn xanh xanh đẹp bấy,
Đẹp mà chi trông thấy càng đau!
Tha hương khiến khách u sầu,
Tha hương sao khéo vẽ màu thiên nhiên!
Ta thầm hỏi cảnh tiên hay tục?
Thôi cho dù cảnh tục hay tiên,
Xanh xanh thơm ngát một miền
Nên thơ một cảnh điền viên đâu bằng?
Càng thấy cảnh càng tăng nỗi nhớ,
Mái tranh nghèo,quê cũ,vườn xưa
Còn đâu buổi sáng,buổi trưa,
Buổi chiều gió thổi lúa mùa xanh xanh.
Còn đâu đêm trăng thanh gió mát,
Ru hồn ta tiếng hát thanh thanh
Nào người nghiêng nước,nghiêng thành
Nào người nhạc sĩ bôn hành phương nao?
Nào còn đâu hàng cau cao vút
Lũy tre xanh cành trúc phất phơ
Cửa thiền tịch mịch hư vô,
Gió vàng gợn sóng mặt hồ lăn tăn
Nào còn đâu lá vàng trước ngõ,
Vèo vèo rơi trong gió mùa khô
Đa đa da diết thương nhà
Đau lòng tiếng quốc thiết tha gợi sầu!
Nào còn đâu đàn trâu về ấp
“Tiếng thổi tay” vang khắp ruộng đồng
Cùng diều giấy lượn trên không
Chiều quê thanh thản mục đồng cởi trâu
Nào còn đâu đất màu “mới lật”
Dãy dãy cong nhẵn mát trên đồng
Tù và giục xé làn sương,
Từng đoàn công cấy lên đường bước mau.
Ôi!Cuộc đời bể dâu chi bấy,
Quê xanh xanh giờ thấy gì đâu!
Còn chăng nắng úa cỏ khâu?
Lan trên đất trắng xây mồ cỏ cây!
Hay là còn khói mây ủ rũ!
Đống ngói tàn rêu phủ xanh xanh!
Hay còn một chén tro tranh!
Mưa chan gió thổi cũng đành chịu thôi!
Đêm từng đêm trăng soi lạnh lẽo,
Ngày lại ngày nắng chiếu đất không!
Thê lương cằn cỗi một vùng,
Quê ơi!Năm tháng lạnh lùng xiết bao!
Chiến tranh nhẻ!Cớ sao độc thế!
Tạo hóa ơi!Dâu bể tang thương!
Dân làng khổ sở chán chường,
Lìa xa quê cũ đoạn trường biết bao!
Quê ơi!Những đêm sao trăng tỏ
Chốn đất này vạn cỏ ngàn cây
Đêm trăng cảnh đẹp thế này
Nhưng mà ta vẫn khôn khuây quê nhà.
Nhìn Tây Bắc quê ta hướng đấy
Càng trông sao càng thấy nhớ quê
Bao giờ ta mới được về?
Tủi mừng lần bước thăm quê điêu tàn!
Ngày thê lương mưa chan tê tái,
Lạnh lẽo thay!Dưới mái hàn gia,
Ngồi đây lại nhớ quê nhà
Trông về chỉ thấy mù mù dặm khơi.
Ta thương nhớ thế thôi quê nhé!
Xin quê đừng trách kẻ ly hương
Dù đi trăm hướng ngàn phương,
Lúc nào ta cũng nhớ thương quê nhà.
Thi Nang
(Viết xong vào ngày 02-6-1973)